przy późnoromańskim portalu kościoła sióstr norbertanek
15 maja bieżącego roku odbyła się komisja konserwatorska, która rozpoczęła drugi etap prac badawczych i konserwatorskich przy późnoromańskim portalu kościoła sióstr norbertanek na Zwierzyńcu. Obecny etap prac polega na wykonaniu badań archeologicznych w obrębie kruchty i odsłonięciu dolnych partii portalu, ukrytych do tej pory pod poziomem jej posadzki. W ramach przygotowań do komisji usunięto współczesną posadzkę kruchty oraz zalęgającą od nią kolejną posadzkę (również współczesną) oraz cienką warstwę gruzu. Na głębokości 15,5 cm poniżej dotychczasowego poziomu kruchty ukazała się starsza posadzka z kwadratowych płyt piaskowca o wym. ok. 38 x 38 cm, uzupełnionych miejscowo płytami o mniejszych rozmiarach i kamiennymi wtórnikami. Uzupełnienia wiązały się z dużym zapadliskiem w centralnej części posadzki, przez które przebiegała współczesna rura instalacyjna. Elementem tej starszej posadzki były także ceglane fragmenty obudowy – prawdopodobnie – kanału. Odkryta posadzka została zadokumentowana i w dużej części zdemontowana w celu kontynuacji prac archeologicznych.
Na głębokości ok. 70 cm odnaleziono resztki kolejnego poziomu użytkowego w postaci niewielkiego fragmentu posadzki z płytek ceramicznych o wym.ok.28 x 28 cm oraz płaty zaprawy z odciśniętymi negatywami po takich płytach. Fragment tej posadzki zachował się tylko w narożniku północno-wschodnim kruchty. Z jej poziomem wiąże się także blok ceglanego muru, którym zamurowano dolną partię wnęki znajdującej się w ścianie wschodniej kruchty, a która jest pozostałością po dawnym wejściu do kruchty od tej strony czyli od strony zakrystii.
Obecne prace badawcze i konserwatorskie realizuje dotychczasowych zespół badawczy w składzie: Firma konserwatorska Piotr Białko, badania archeologiczne wykonuje Firma archeologiczna Framea, Monika Łyczak, a badania architektoniczne – autorka niniejszego tekstu.
Prace archeologiczne – które będą kontynuowane po demontażu ujawnionej rury instalacyjnej – są niezwykle ważnym wydarzeniem dla badań nad historią i przeszłością kościoła i klasztoru sióstr norbertanek na Zwierzyńcu. Wystarczy przypomnieć, że ostatnie rozpoznania portalu – o niesprecyzowanym zakresie – przeprowadzone przez wybitnego badacza polskiej architektury Władysława Łuszczkiewicza miały miejsce dokładnie 146 lat temu. Dzięki obecnym badaniom archeologicznym mamy okazję wyjaśnić nie tylko kwestię skali rozpoznań wykonanych w XIX w. przez Łuszczkiewicza. Mamy także nadzieję, na odsłonięcie całej dolnej części portalu, który jest unikatowym w skali Małopolski zabytkiem architektury z połowy XIII wieku.
Anna Bojęś-Białasik
